Η ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΤΑ ΜΕΤΡΑ ΕΕ/ΔΝΤ ΚΥΡΙΟ ‘ΦΑΡΜΑΚΟ’ ΣΤΙΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ

Οι συνέπειες στην ψυχική υγεία των πλατειών λαϊκών στρωμάτων από το σοκ των οικονομικών μέτρων που αποφάσισε η κυβέρνηση, κατ΄ εντολήν της ΕΕ και του ΔΝΤ, είναι ήδη ορατές στα οδυνηρά βιώματα και εμπειρίες όλο και περισσότερων από τους προσερχόμενους στα εξωτερικά ιατρεία και στις όποιες πρωτοβάθμιες υπηρεσίες ψυχικής υγείας και πρόκειται να γίνονται διαρκώς πιο δραματικές όσο αυτά τα μέτρα θα μπαίνουν σε εφαρμογή (και θα πολλαπλασιάζονται διαρκώς επιδεινούμενα), καταστρέφοντας όχι μόνο το παρόν εκατομμυρίων, αλλά και το μέλλον μιας ολόκληρης (τουλάχιστον) γενιάς.

Η κατάσταση θα γίνεται διαρκώς ακόμα πιο δύσκολη για τα άτομα με πιο σοβαρές και πολύπλοκες ανάγκες (ψυχωτικές και άλλες) και για τις οικογένειές τους, καθώς οι κοινωνικές και θεσμικές προϋποθέσεις της ανάρρωσής τους (υλικές/οικονομικές, σχεσιακές, δυνατοτήτων και κουλτούρας των θεραπευτικών θεσμών κλπ) θα φθίνουν διαρκώς και θα συρρικνώνονται μέσα σε μια κοινωνική οργάνωση που θα λειτουργεί αφήνοντας χώρο μόνο για τους «λίγους», ενώ θα σπρώχνει στην εξαθλίωση, στον αποκλεισμό, στην κατασταλτική διαχείριση και στον θάνατο όλο και πιο πολλούς.

Ένα όλο και πιο υποχρηματοδοτημένο και υποστελεχωμένο σύστημα υπηρεσιών ψυχικής υγείας, με ήδη παγιωμένη την «διπλής όψεως» κατασταλτική κουλτούρα (αφενός του εγκλεισμού και της ιδρυματικής βίας και, αφετέρου, της εγκατάλειψης), καλείται, πλέον, ν΄ απαντήσει σ’ ένα όλο και μεγαλύτερο όγκο, όλο και πιο πολύπλοκων κοινωνικών αναγκών, που η οικονομική και κοινωνική κρίση σπρώχνει «εκτός», ψυχιατρικοποιώντας τις (και άλλοτε ποινικοποιώντας τις) και αναθέτοντάς τις στους εντεταλμένους για την κάθε κατηγορία (άκρως χρεοκοπημένους και σε αξεπέραστη κρίση) θεσμούς, είτε προς «θεραπεία», είτε προς «σωφρονισμό».

Γνωρίζουμε πώς η οικονομική κρίση γίνεται κρίση οικογενειακή και κρίση προσωπική, οδηγώντας, όταν δεν φαίνεται διέξοδος, σε καταστάσεις οξύτατου ψυχικού πόνου. Ανεργία και ελαστικές σχέσεις εργασίας αυξάνουν την κοινωνική απελπισία, μέσα σε μια κατάσταση όπου καταρρέουν ταυτόχρονα και εργασία και κράτος πρόνοιας.

Υποφέρουν τόσο αυτοί που εξακολουθούν να έχουν εργασία (με τους εξοντωτικούς όρους στους οποίους πρέπει να συμμορφωθούν για την διατηρήσουν), όσο και αυτοί που δεν έχουν, οι οποίοι βουλιάζουν στο τέλμα της μακροχρόνιας ανεργίας.

Απέναντι στο σοκ και τον τρόμο των οικονομικών μέτρων, απέναντι στην παθητικοποίηση, την αποσυλλογικοποίηση και την εξατομίκευση, απέναντι στην καλλιέργεια ενοχών στον καθένα για την κατάρρευση του συστήματός τους, απέναντι στην αναζήτηση ανέφικτων ατομικών λύσεων και στην ψυχολογική παλινδρόμηση, στην οποία ωθεί η αίσθηση της απουσίας διεξόδων, νοήματος και προοπτικών για το μέλλον, μπορούμε, όπως έχει συχνά γίνει σε αντίστοιχες περιόδους οξύτατης κοινωνικής κρίσης στο παρελθόν, να δημιουργήσουμε τους όρους και να οικοδομήσουμε την ψυχολογία της αντίστασης. Απαντώντας, δηλαδή, σ΄ αυτή την καλλιέργεια του σοκ και της απόγνωσης (προκειμένου να επιτύχουν την υποταγή στην εφαρμογή των μέτρων) με τη συμμετοχή μας στους μαζικούς αγώνες για την ανατροπή των μέτρων του Διευθυντήριου ΕΕ/ΔΝΤ και των εγχώριων ανδρεικέλων τους, με τρόπο που η ‘ψυχολογία του ατόμου’ γίνεται μέρος και ακουμπά στην ‘ψυχολογία μιας ομάδας’, μιας συλλογικότητας, ενός λαού που οργανώνεται, αντιστέκεται και ανατρέπει.

Όπως πάντα, αλλά πολύ περισσότερο σήμερα, τα ραγδαίως κλιμακούμενα αιτήματα για απάντηση σε καταστάσεις ψυχικής δυσφορίας, απόγνωσης, απελπισίας, «αυτοκτονικού ιδεασμού», ή άλλων μορφών οξύτατης ψυχικής οδύνης δεν μπορούν και δεν πρέπει να «διαβαστούν» ούτε, μονοσήμαντα, ως καταστάσεις «χημικής ανισορροπίας» του εγκεφάλου, που χρειάζονται απλώς ψυχοφάρμακο (από τους μεν), ούτε, επίσης μονοσήμαντα, ως γεγονότα της ψυχολογίας του ατόμου (από τους δε) που χρειάζονται, απλώς, την, κοινωνικά αποστειρωμένη, «κατάλληλη» ψυχοθεραπευτική τεχνική.

Σε εποχές όπως αυτή, ο πολιτικός χαρακτήρας της ψυχιατρικής πρακτικής, αυτός που την κάνει πραγματικά θεραπευτική, χειραφετώντας την από την κατεστημένη κοινωνική της εντολή για την διατήρηση της δοσμένης κοινωνικής τάξης, είναι αυτός που την χειραφετεί ταυτόχρονα από τα ποικίλου είδους ψευδοεπιστημονικά προτάγματα που επικρατούν και βασίζονται στη συρρίκνωση και στην αναγωγή του κοινωνικού στο ατομικό και αυτού στο βιολογικό.

Το θεραπευτικό είναι (διαλεκτικά συναρθρωμένο με το) πολιτικό και το πολιτικό είναι (με όλες τις αναγκαίες διαμεσολαβήσεις) θεραπευτικό.

Το ζήτημα, επομένως, είναι πώς ξεπερνούμε τους όρους της εξατομίκευσης, επανεγκαθιδρύοντας την ανάγκη και τους όρους του συλλογικού και αναπτύσσοντας, σ΄ αυτή τη βάση, το πνεύμα και την ψυχολογία της αντίστασης, με τρόπο που θα μας επιτρέψει (σε όλους από κοινού, λειτουργούς ψυχικής υγείας, ‘χρήστες’ των υπηρεσιών, οικογένειες, σε σύνδεση με το ευρύτερο κοινωνικό κίνημα) ν΄ αντιμετωπίσουμε την κατάσταση ως υποκείμενα αντί να την υποστούμε ως αντικείμενα.



15-6-2010



ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΗ ΣΥΣΠΕΙΡΩΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ